van boven
in oldebroek

Veldfeest


Inleiding
Kaart
Veldfeest 1933
Foto's




Inleiding

Dit was een dag ergens in het vrije veld, in de bossen, bij de heide, primair bedoeld voor de zondagsschoolkinderen.
Het veldfeest is voor de oorlog ontstaan toen een leidster van de zondagsschool eens op het idee kwam om met de kinderen van Luctor een dag naar buiten te gaan. Waar zij de eerste keren geweest zijn weet ik niet maar vanaf 1927 groeide deze dag uit tot een jaarlijks gebeuren. Alleen in 1942 is erin verband met difterie geen veldfeest geweest.
Om de kinderen te vermaken kwamen er al speeltoestelllen bij in de vorm van talters, wipwappen, glijbanen en een echte kabelbaan. Hiervoor was de leidster alleen niet meer voldoende om alles op te zetten en voor versnaperingen te zorgen, en moesten de volwassenen van Luctor ook mee.
De eerste definitieve plaats van het veldfeest was op het terrein "Berg en Dal" (1) (zie luctorboek 1893 - 1993 blz. 95 en 286), gevolgd door een terrein aan de Bovendwarsweg (2). Veel langer is gebruik gemaakt van het terrein "Rutgers" gelegen op de Oldebroekse heide tussen spoor en Noordweg (=Cultuurweg) aan de zuidwestkant van de Ottenweg (1).

Na de oorlog ben ik met mijn ouders, net voor de heide voorgoed op slot ging, bij dit terrein geweest (1957?). Het was een open plek in het bos.
Na de grote heidebrand in 1970 is het gebied dusdanig veranderd, dat ik het nooit meer zal kunnen herkennen.

Vanaf het begin zijn ook de kinderen van de zondagsscholen van het 't Harde, Noordeinde en de Zandweg gekomen. Het vervoer ging voor hen met een vrachtwagen of trekker met wagen, soms ook met een bus.
Tussen 1940 en 1945 was het veldfeest op deze plek niet mogelijk omdat de Duitsers de Oldebroekse Heide gebruikten voor schietoefeningen en het terrein voor anderen gesloten was.
Voor zover ik weet is dit terrein na de oorlog niet meer gebruikt voor het veldfeest (militair gebruik) en is het veldfeest teruggekeerd naar "Berg en Dal" (1).

Rond 1950 (?) is het veldfeest neergestreken aan de Vierschotenweg (4), voor velen van mijn leeftijdsgenoten een plek met mooie jeugdherinneringen (films, foto's).
Bekend en ook enigszins berucht werd dit gebied door niet altijd veilige speeltoestellen, maar vooral door een "spel" met een touw waarbij twee groepen mensen op een hoge positie staand (zandafgraving, zie film) liefhebbers, die in de afgraving tussen deze groepen stonden, naar boven trokken. Dit ging met een dusdanig hoge snelheid gepaard dat sommigen het touw loslieten en dan met een flinke smak op het zand landden.
Hoewel het veldfeest voor mijn gevoel hier altijd zou blijven, moest het in 1966(?) nog verkassen (verkoop terrein?) naar de overkant van de Vierschotenweg (5). In de buurt hiervan lag een zandafgraving waar soms water in stond, en dan werden de "liefhebbers" hierin ondergedompeld, waar niet iedereen de lol van kon inzien.

Ook deze plek was niet voor langere tijd beschikbaar zodat het veldfeest voor de zoveelste keer moest verhuizen (1970?) .

Vanaf deze tijd veranderde het veldfeest, speeltoestellen werden minder gebruikt. Hierbij zal meegespeeld hebben dat veiligheidsvoorschriften steeds strenger werden en het veldfeest er gewoon niet meer op vrijwillige basis aan zou kunnen voldoen, nog afgezien van aansprakelijkheid bij ongevallen (verzekering).

De gezelligheid bleef maar het veldfeest, zoals ik en velen (leeftijdsgenoten) met mij het gekend hebben, veranderde.
Reden waarom ik niet verder ga met de beschrijving van de geschiedenis ervan, ook omdat ik er geen onderdeel meer van was (leeftijd).




Kaart







Topografische kaart uit ongeveer 1950/1955


Veldfeest 1933


Over het veldfeest van 1933 heeft vader het volgende geschreven:


dinsdag 28 augustus.

Een prachtige zomer-zonnige dag-morgen. Stil, rustgevend stil, alsof nooit mensenklank hier klinken zal, alsof nooit mensenvoet hier lopen zal, zo verheven eenzaam ligt 'Rutgers' dennenbos te wachten, de dingen die komen zullen.
Eenzaam, verloren tussen de uigestrekte dennebossen, ligt dit stukje prachtige natuur, haast onvindbaar achter een open vlakte, een weinig ten noorden van de "Cultuurweg", die Oldebroekse dennen scheidt van Oldebroekse heide, uitgestrekte heide langs de zijden van de "Woldberg", die zo straks weer geuren zal, en kleuren zal in paarse schoonheid.

En toch zullen straks deze streken weerklinken van blijde kinderlach en waar anders slechts twee cultuurgeluiden de natuurstilte onsympathiek verbreken: treinlawaai uit het noorden en kanongebulder uit het rijksschietterrein ten zuiden, symbolen van het voortijlende, elkander vermoordende grote mensen leven. Maar straks zullen ze komen de kinderscharen, een paar honderd, met hun leiders, ouders, vrienden, buren, belangstellenden, nieuwsgierigen, die allen tesamen, nu al vele jaren lang, telken jare opnieuw zo'n prettig zomerfeest der zondagscholen vieren.
Ze komen de kinderen in de morgenuren, kinderen uit de bossen en kinderen van de zeekant, kinderen van het land en kinderen uit de polder, kinderen uit "rode" en uit zwaar orthodoxe, uit liberale en uit evangelische gezinnen, uitgaande van, of in enigerlei verband staande tot de Evangelisatiekring "Luctor et emergo' te Oldebroek, die eigenaardige organisatie, zonder hoofd of leiding, die haar velerlei arbeid verricht ziet, door hen wier hart gewillig is om te doen wat de hand vindt om te doen, zonder enigerlei beloning, dan te mogen meehelpen aan de opbouw van het komende Godsrijk.
Ook deze dag zonder programma of plan, mogelijk gemaakt door blijde gevers, willige harten, rappe handen en Gods glimlach in het beeld van stralende zonneschijn over deze aarde, heeft vele kinderharten blij en dankbaar gestemd, naar we hopen en vertrouwen, ook jegens God, waartoe, waarschijnlijk ook wel het woord van de tot ons overgekomen vriend uit het bestuur der N.Z.V, -Nederlandsche Zondagschool Vereniging- zal hebben meegewerkt.

Gisteren hebben sterke mannen reeds het stille bos doen weerklinken van mensenbedrijvigheid. Spelvoorwerpen, zowel voor de enkeling als voor de velen, zijn in gereedheid gebracht, wipplanken, schommels klein en groot en een massaschommel, draaimolen, glijbaan, gemaakt langs een wel 7 meter hoge natuurlijke helling en een luchtspoor. Na afloop van de dag of de volgende, zullen die mannen deze dingen weer afbreken en opbergen tot volgend jaar.

In een haast in letterlijke zin stampvolle vrachtauto, zijn zojuist veel kinderen, waarvan sommige wel 3 a 4 uur verwijderd wonen, aangekomen en de stilte van 't bos is voor deze dag voorgoed verdwenen. Aan de rand der vlakte, juist nog verscholen onder de dennen, staat een eenvoudig houten gebouwtje, het centrale punt van het feest. Op een meegebracht fornuisje is iemand al heel spoedig aan het chocolade koken en zal die dag ook wel voor niet veel anders tijd kunnen vinden. Door anderen wordt ranja klaar gemaakt, en enkele meisjes openen op enkele planken een winkel in zoetigheid en aanverwante waren, alles voor "centen" prijzen. Brood en chocolade en ranja krijgen de kinderen gratis heel de dag, maar snoepgoed moeten ze kopen.

Hier omheen is een grote eetzaal, bevloerd met mos, overdekt en beschaduwd door een dak van dennennaalden en wanden van dennestammen. Ergens daarin staat een orgeltje, dat ook de verzamelplaats is van zangers en muzikanten. Al dadelijk met het komen zijn de kinderen de bos ingegaan om te spelen en het is een mooi gezicht, die levendige blije kinderschaar hier en ginds en overal door de bos verspreid. Enige tijd later klinkt door het bos het hoornsignaal 'verzamelen' en trekken velen zich samen tot een eenheid van etende en zingende jonge mensen, zoals een bijentros zich verzameld die gaat zwermen.
Een klein maar mooi muziekkorpsje speelt marsen en liederen. Een der oudere zondagschoolonderwijzers neemt een ogenblik de leiding op zich, laat enkele liederen zingen, waarna over deze Gods zegen wordt gevraagd. Zo wisselt het telkens af deze dag, spel, zang van een zangkoor, dat mooi met eerbied, liederen zingt van heimwee naar nog schoner oord, samen zingen, muziek, eten.

En als dan 's middags vooral ook veel volwassenen zijn gekomen, kan men ze nu zien spelen met de kleinen, of rustig neerzittend, maar in ieder geval, diep genietend van eenvoudige, schuldeloze blijheid van zichzelf en anderen, die God en mensen eren kan.

't Is een dag van arbeid en rust, deze feestdag, maar bovenal van blijdschap en dank.

 

H. van Boven

 


Foto's


Deze "oudere" foto's van het veldfeest zijn genomen door mijn vader, die zijn eerste fototoestel al voor de oorlog gekocht had.
Waar ze genomen zijn weet ik niet, deels mogelijk op Berg en Dal of op Rutgers

 


 

Foto's van de oude zondagsscholen, die op de eerste veldfeesten kwamen

 

't Harde

't Harde

't Harde

??

't Harde